Cyflwyniad

Mae angen gwirioneddol am y llyfryn hwn sydd yn eich dwylo. Pleidleisiodd y Deyrnas Gyfunol i adael yr Undeb Ewropeaidd yn 2016. Mae’r Alban yn paratoi ar gyfer ail refferendwm ar annibyniaeth. Daeth ailuno Iwerddon yn bosibilrwydd real. Mae’r Deyrnas Gyfunol yn newid yn sylfaenol ac mae’n hollbwysig na chaiff Cymru ei gadael ar ôl.

Yn y tudalennau sy’n dilyn bydd YesCymru yn ymateb i rai o’r cwestiynau mwyaf dyrys ynglŷn ag annibyniaeth. Sut all cenedl fach fel Cymru ffynnu yn y byd modern? Pa adnoddau sydd gennyn ni i’n cynnal? Sut allai annibyniaeth newid ein cymdeithas a’n heconomi? A beth fyddai ein perthynas newydd â’r teulu o genhedloedd byd-eang?

Bydd unrhyw un sydd wedi dadlau dros annibyniaeth i Gymru ar hyd y blynyddoedd yn gyfarwydd iawn â’r cwestiynau y bydd pobl yn eu taflu aton ni, a’r rheini o blaid ac yn erbyn annibyniaeth fel ei gilydd. Mae’r llyfryn hwn yn croesawu’r fath gwestiynau pwysig fel sail i drafodaeth gall, ac rydyn ni’ni gobeithio’n arw y bydd rhywfaint o’r cynnwys sy’n dilyn yn rhoi’r wybodaeth sydd ei hangen ar ddinasyddion Cymru i ateb dadleuon gwan a digalon amddiffynwyr y status quo, ac yn ein grymuso i osod yr agenda ar gyfer annibyniaeth i Gymru drwy fynd i’r afael â’r cwestiynau nad oes neb wedi’u gofyn hyd yma.

Mae gwladgarwch at Gymru wedi’i wreiddio yn ddwfn yn ein pobl. Mae hyn i’w weld yn amlwg ym mhob gêm rygbi neu bêl-droed, yn ei holl amrywiaeth ac angerdd modern, cymhleth. Ond nid rhywbeth a deimlwn ar ddiwrnod gêm yn unig yw Cymreictod. Mae’n rhywbeth y bydd pob un ohonon ni’n dod ar ei draws yn ein bywydau bob dydd, yn ein hymwneud â’n cymdogion a’n cydweithwyr, ein teuluoedd a’n cyfeillion.

Rydyn ni’n gwybod hefyd nad oes o reidrwydd berthynas rhwng balchder yn ein Cymreictod a chefnogaeth i annibyniaeth. Nid yn unig ar gyfer y rheini sydd eisoes yn cefnogi’r achos, aelodau o grwpiau ymgyrchu neu bleidiau gwleidyddol, y paratowyd y llyfryn hwn – ond hefyd, yn hollbwysig, ar gyfer y rheini sydd ag amheuon; sy’n cefnogi gyda’u calonnau ond nid gyda’u rhesymeg. Y bobl hynny sy’n chwilfrydig ynglŷn ag annibyniaeth (neu’n “Indy-curious”).

Mae’r cyhoeddiad hwn hefyd yn eich cyflwyno i fudiad newydd a dylanwadol ar lwyfan gwleidyddol Cymru. Crëwyd YesCymru yn haf 2014, gan griw bychan oedd yn gobeithio rhoi cymorth i’r ymgyrch dros annibyniaeth i’r Alban yn y cyfnod cyn eu refferendwm cyntaf. Y gobaith a’r bwriad oedd y byddai’r egni creadigol a brofwyd dros yr haf hwnnw yn arwain at drafodaeth o ddifri yma yng Nghymru. Lansiwyd YesCymru yn ffurfiol yn 2016, ac ers hynny mae’r mudiad wedi tyfu’n gyflym, gyda miloedd o aelodau a grwpiau ar draws Cymru – a’r tu hwnt.

Mae YesCymru yn credu mewn dinasyddiaeth gynhwysol. Dinasyddiaeth yw hon sy’n croesawu’r ffaith bod pawb sy’n dewis Cymru yn gartref iddyn nhw – waeth beth fo’u hoedran, anabledd, rhywedd, statws priodas neu bartneriaeth sifil, beichiogrwydd a mamolaeth, hil, crefydd neu gred, rhyw, cyfeiriadedd rhywiol – yn ddinasyddion llawn yn y Gymru newydd.

Yn 2014, pleidleisiodd yr Alban o drwch blewyn i aros yn rhan o’r Deyrnas Gyfunol. Yn dilyn

refferendwm yr UE yn 2016, mae’n ymddangos nad yw’r sefyllfa honno mor sicr. Mae’r cwestiwn yn aros, felly: pa ddyfodol posibl all fod i Gymru? Wedi’i llyncu o fewn rhyw “undeb” crebachlyd ac adweithiol, ynteu’n genedl annibynnol ymhlith y cenhedloedd?

Sofraniaeth cenhedloedd yw holl sail cyfraith ryngwladol. Bwriad y llyfryn hwn yw cyflwyno ein hachos o blaid ein gallu ilywodraethu ein materion ein hunain. Ein cwestiwn, yn wyneb y dadleuon a gyflwynwn yma, ynghyd â’r newidiadau cyfansoddiadol cyflym a all fod ar y gorwel, yw hwn: sut mwyach mae modd anwybyddu’r mater o annibyniaeth i Gymru a pha ddadl bosibl a all fod o blaid y status quo?