Fel cenedl annibynnol, byddai polisi mewnfudo’n cael ei reoli gan Lywodraeth Cymru. Byddai gan Cymru yr awdurdod i benderfynu pwy sy’n gallu dod i mewn, aros, gweithio ac ymgartrefu – boed hynny dros dro fel yn achos myfyrwyr sy’n mynychu prifysgol, neu’n barhaol, ar gyfer y rhai sy’n awyddus i greu bywyd newydd yng Nghymru.

A Fyddai Ffin Galed â Lloegr?

Mae’r syniad o “ffin galed” â Lloegr, gyda gwarchodwyr a gwiriadau pasbort, yn hynod annhebygol. Does dim angen i ni edrych ymhell i weld pam.

Mae Iwerddon wedi bod yn annibynnol ers 1922, ond eto mae modd teithio’n ddirwystr rhwng Iwerddon a’r Deyrnas Unedig. Wrth gyrraedd Dulyn neu Rosslare, nid oes angen gwirio pasbortau. Yn yr un modd, wrth yrru rhwng Gogledd Iwerddon a'r Weriniaeth, yr unig arwyddion eich bod yn croesi ffin ryngwladol ydy’r newidiadau i’r marciau ar y ffordd a'r arwyddion ffordd.

Mae hynny oherwydd yr Ardal Deithio Gyffredin (CTA) – cytundeb rhwng y Deyrnas Unedig ac Iwerddon sy’n caniatáu rhyddid i ddinasyddion y ddwy wlad deithio. Yn 2019, arwyddodd y ddwy lywodraeth femorandwm dealltwriaeth i gadarnhau y byddai’r CTA yn parhau, hyd yn oed ar ôl Brexit.^[47]

Byddai bron yn sicr y byddai Cymru annibynnol yn cytuno ar yr un telerau ag Iwerddon dan yr Ardal Deithio Gyffredin.

Ymhlith posibiliadau eraill, mae dod i gytundeb â gweddill Prydain Fawr ynglŷn â pholisi mewnfudo ar y cyd neu drafod cytundebau ar wahân gyda gwledydd eraill ynglŷn â phwy sy’n cael byw a gweithio yng Nghymru.

System Fewnfudo Decach

Mae system fewnfudo y Deyrnas Unedig wedi cael ei beirniadu oherwydd ei pholisïau gelyniaethus a chreulon.

Un o’r enghreifftiau mwyaf cywilyddus oedd y modd y cafodd cenhedlaeth Windrush eu cam-drin, gyda rhai a fu’n breswylwyr sefydlog yn cael eu carcharu ar gam, yn methu â derbyn gofal iechyd, a hyd yn oed yn cael eu halltudio o’r Deyrnas Unedig. Canlyniad oedd hynny i bolisi “Amgylchedd Gelyniaethus” Llywodraeth y Deyrnas Unedig, a oedd yn golygu mynd ati’n fwriadol i osod rhwystrau i fudwyr drwy godi braw a biwrocratiaeth.

Byddai Cymru annibynnol yn gallu ymwrthod â’r agwedd hon, gan sicrhau bod polisi mewnfudo yn seiliedig ar degwch, parch ac anghenion cymunedau Cymru a’m heconomi.

Mae Cymru wedi dibynnu ers tro ar weithwyr mudol mewn sectorau allweddol megis gofal iechyd, gofal cymdeithasol, a chynhyrchu bwyd. Byddai annibyniaeth yn galluogi Cymru i greu system fewnfudo sy’n gweithio i ni, yn hytrach nag un sy’n gaeth i bolisïau San Steffan.

Gwneud Penderfyniadau yng Nghymru, ar gyfer Cymru

Y pwynt allweddol yw y byddai polisïau mewnfudo, dinasyddiaeth a ffiniau yn cael eu penderfynu yng Nghymru.

Yn hytrach na chael ein gorfodi i dderbyn polisïau’r Deyrnas Unedig gyfan nad ydynt yn adlewyrchu anghenion Cymru, byddai gan Gymru y grym i:

• Benderfynu pwy sy’n cael byw a gweithio yng Nghymru.
• Sicrhau bod teithio’n parhau mor ddirwystr â phosib.
• Llunio system fewnfudo waraidd sy’n adlewyrchu gwerthoedd Cymru.

Fel yr holl faterion eraill, byddai’r penderfyniadau hyn yn cael eu gwneud gan bobl Cymru, ar sail anghenion Cymru.

[47] UK Government (8th May 2019). “Memorandum of Understanding between the UK and Ireland on the CTA.